Microplastics zijn vaste plasticdeeltjes die zijn samengesteld uit mengsels van polymeren en functionele additieven. Ze kunnen ook resterende onzuiverheden bevatten. Microplastics kunnen onbedoeld ontstaan wanneer grotere stukken plastic, zoals autobanden of synthetisch textiel, aan slijtage onderhevig zijn. Maar ze worden ook doelbewust vervaardigd en toegevoegd aan producten voor specifieke doeleinden, zoals exfoliërende kralen in gezichts- of bodyscrubs.
Wat zijn de zorgen?
Eenmaal in het milieu terechtgekomen, worden microplastics niet biologisch afgebroken. Ze stapelen zich op in dieren – zoals vis en schaaldieren – en worden daarom ook door mensen als voedsel geconsumeerd.
Waar microplastics worden aangetroffen
Microplastics zijn aangetroffen in mariene, zoetwater- en terrestrische ecosystemen, maar ook in voedsel en drinkwater. De voortdurende vrijlating ervan draagt bij aan de permanente vervuiling van onze ecosystemen en voedselketens. Blootstelling aan microplastics is in laboratoriumstudies in verband gebracht met een reeks negatieve (eco)toxische en fysieke effecten op levende organismen.
Voorgestelde verboden
Naar aanleiding van zorgen over het milieu en de volksgezondheid hebben verschillende EU-lidstaten al nationale verboden op het opzettelijke gebruik van microplastics in consumentenproducten uitgevaardigd of voorgesteld. De verboden hebben vooral betrekking op het gebruik van microkralen in cosmetica die na gebruik worden afgespoeld, waarbij de microplastics worden gebruikt als schuur- en polijstmiddel.
De bronnen
Jaarlijks komt bij gebruik van producten die deze microplastics bevatten ongeveer 42.000 ton microplastics in het milieu terecht. De grootste bron van vervuiling is het korrelvormige instrooimateriaal dat op kunstgrasvelden wordt gebruikt, met een uitstoot van wel 16.000 ton. Bovendien wordt de uitstoot van onbedoeld gevormde microplastics (wanneer grotere stukken plastic verslijten) geschat op ongeveer 176.000 ton per jaar in de Europese oppervlaktewateren.
Microplastics in voedsel
De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) heeft in 2016 het beschikbare bewijsmateriaal over micro- en nanoplastics in voedsel in 2016 beoordeeld. Deskundigen hebben de noodzaak vastgesteld om meer gegevens te genereren over de mate waarin ze voorkomen in voedsel en over hun potentiële effecten op de menselijke gezondheid. Daartoe organiseert de EFSA in 2021 een wetenschappelijk colloquium om de huidige stand van zaken en het lopende onderzoek op dit gebied te bespreken.
Welke producten bevatten opzettelijk toegevoegde microplastics?
Microplastics worden doelbewust toegevoegd aan een reeks producten, waaronder meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen, cosmetica, huishoudelijke en industriële wasmiddelen, schoonmaakmiddelen, verven en producten die worden gebruikt in de olie- en gasindustrie. Ook op kunstgrassportvelden worden microplastics gebruikt als zacht instrooimateriaal.
De functie van microplastics
In consumentenproducten staan microplasticdeeltjes vooral bekend als schuurmiddel (bijvoorbeeld als exfoliërende en polijstmiddelen in cosmetica, ook wel microbeads genoemd), maar ze kunnen ook andere functies hebben, zoals het controleren van de dikte, het uiterlijk en de stabiliteit van een product. Ze worden zelfs gebruikt als glitters of in make-up.
Totale gebruik microplastics
In totaal wordt in de EU/EER elk jaar naar schatting ongeveer 145.000 ton microplastics gebruikt.
De door ECHA voorgestelde beperking
In 2017 heeft de Europese Commissie ECHA verzocht het wetenschappelijke bewijs te beoordelen voor het nemen van regelgevende maatregelen op EU-niveau met betrekking tot microplastics die opzettelijk aan producten worden toegevoegd (d.w.z. stoffen en mengsels).
Voorstel ECHA in 2019
In januari 2019 heeft ECHA een verreikende beperking voorgesteld van microplastics in producten die op de EU/EER-markt worden gebracht om de uitstoot ervan in het milieu te voorkomen of te verminderen. Van maart tot september 2019 werd een raadpleging over het beperkingsvoorstel georganiseerd. ECHA ontving 477 individuele opmerkingen. Details van de raadpleging, inclusief niet-vertrouwelijke reacties, zijn beschikbaar op de website van ECHA.
Verwacht wordt dat het voorstel de uitstoot van 500.000 ton microplastics in twintig jaar zal voorkomen.
Andere opties
Andere opties om de uitstoot van onbedoeld gevormde microplastics in het aquatisch milieu te verminderen worden door de Commissie overwogen als onderdeel van haar Plastics Strategy en het nieuwe actieplan voor de circulaire economie.
Adviezen van de commissie
Het Comité Risicobeoordeling (RAC) van ECHA heeft in juni 2020 advies uitgebracht. Het steunde het voorstel en beval tegelijkertijd strengere criteria aan voor het afwijken van biologisch afbreekbare polymeren, evenals een verbod na een overgangsperiode van zes jaar op microplastics die worden gebruikt als instrooimateriaal op kunstgrasvelden. Het RAC concludeerde ook dat de ondergrens van 100 nanometer (nm) voor het beperken van microplastics, zoals voorgesteld door ECHA, niet noodzakelijk is voor handhaving en adviseerde geen ondergrens.
Advies SEAC december 2020
Het Comité voor Sociaal-economische Analyse (SEAC) heeft in december 2020 advies uitgebracht. Het steunde het voorstel van ECHA, maar deed enkele aanbevelingen die de Europese Commissie in de besluitvormingsfase zou kunnen overwegen. SEAC adviseerde onder meer een lagere groottelimiet van 1 nm voor het beperken van microplastics. Zij was ook van mening dat een tijdelijke ondergrens van 100 nm nodig kan zijn om ervoor te zorgen dat de beperking kan worden gehandhaafd door microplastics in producten te detecteren.
Om de uitstoot van instrooimateriaal van kunstgrasvelden in het milieu te beheersen, gaf het SEAC geen voorkeur aan een van de door ECHA voorgestelde risicobeheeropties boven de andere. De commissie stelde dat de uiteindelijke keuze zou afhangen van beleidsprioriteiten, met name met betrekking tot de vermindering van de uitstoot.
Besluit van de Europese Commissie en de EU-lidstaten
De Commissie heeft de beperking op 25 september 2023 aangenomen. De eerste maatregelen, bijvoorbeeld het verbod op losse glitters en microbeads, gaan in op 17 oktober, wanneer de beperking in werking treedt. In andere gevallen zal het verkoopverbod na een langere periode van kracht worden om getroffen belanghebbenden de tijd te geven zich te ontwikkelen en over te stappen op alternatieven.
Tijdschema voor beperking van opzettelijk toegevoegde microplastics
| Tijdschema | |
|---|---|
| Voornemen om een beperkingsdossier op te stellen | 17 januari 2018 |
| Oproep voor bewijs | 1 maart 2018 - 1 mei 2018 |
| Stakeholderworkshop | 30 mei - 31 mei 2018 |
| Indiening van het Annex XV-beperkingsdossier | 11 januari 2019 |
| Raadpleging van het Annex XV-dossier | 20 maart 2019 - 20 september 2019 |
| RAC-advies | juni 2020 |
| Ontwerp-SEAC-advies | juni 2020 |
| Raadpleging over het ontwerp-SEAC-advies | 1 juli 2020 - 1 september 2020 |
| Gecombineerd eindadvies ingediend bij de Commissie | februari 2021 |
| Ontwerpwijziging van de Annex XVII (ontwerpbeperking) door de Commissie | 30 augustus 2022 |
| Besprekingen met autoriteiten van de lidstaten en stemming | 2022-2023, gestemd op 27 april 2023 |
| Controle door de Raad en het Europees Parlement | Vóór adoptie (3 maanden) |
| Beperking aangenomen | 25 september 2023 |
- RAC advies – juni 2020
- Gezamenlijk eindadvies verzonden naar de Commissie – februari 2020
- Ontwerpwijziging van de Commissie op bijlage XVII (ontwerpbeperking) – 30 augustus 2022
Verwant
Algemene informatie
- Opmerking ter attentie van de uitvoerend directeur van ECHA over microplasticdeeltjes
- Beperking onder REACH
Verklaringen en antwoorden
- Antwoord aan mevrouw Anja Stahmann, senatorin für Soziales, Jugend, Frauen, Integration und Sport [PDF][DE]
- Reactie aan diverse voetbalverenigingen [PDF] en
- Antwoord van de voorzitter van de raad van bestuur van ECHA op de zorgen van ngo’s over de oproep tot bewijsmateriaal over opzettelijk toegevoegde microplastics [PDF]
Europese Commissie
- Beperking in het Publicatieblad, 27 september 2023
- Openbare consultatie over onbedoeld vrijgekomen microplastics 22 februari – 17 mei 2022
- Plastic afval: een Europese strategie om de planeet te beschermen, onze burgers te verdedigen en onze industrieën sterker te maken – 16 januari 2018
- Kunststofstrategie van de Europese Commissie
- Opzettelijk toegevoegde microplastics in producten – Eindrapport van het onderzoek uitgevoerd door Amec Foster Wheeler Environment & Infrastructure UK Limited in oktober 2017 namens de Europese Commissie
- Rapport voor de Europese Commissie: Onderzoek naar opties voor het verminderen van de uitstoot in het aquatisch milieu van microplastics die worden uitgestoten door (maar niet opzettelijk toegevoegd aan) producten
- Een wetenschappelijk perspectief op microplastics in natuur en samenleving (SAPEA)
- Andere links
- EFSA Wetenschappelijk Colloquium “Een gecoördineerde aanpak om de menselijke gezondheidsrisico’s van micro- en nanoplastics in food te beoordelen”, 6 – 7 mei 2021, Lissabon
- Aanwezigheid van microplastics en nanoplastics in voedsel, met bijzondere aandacht voor zeevruchten – wetenschappelijk advies van EFSA’s Panel on Contaminants in the Food Chain (CONTAM)
- Europees Parlement – Strategie voor kunststoffen in de circulaire economie / 2017 (onder: Wetgevend treinschema)
Bron: ECHA
Lees ook: Ruim 5.600 reacties op ECHA voorstel voor PFAS-beperking
Voorbehoud
Deze informatie is met de grootst mogelijke zorg samengesteld, in sommige gevallen uit verschillende informatiebronnen. (Interpretatie)fouten zijn niet uitgesloten. Er kan dus geen enkele wettelijke verplichting aan deze tekst worden ontleent. Iedereen die met dit onderwerp te maken krijgt, heeft zelf de verantwoordelijkheid om zich in de materie te verdiepen!
Trackbacks/Pingbacks