Maakt nieuwe EU-strategie voor chemische stoffen onze wereld minder giftig?

Studies naar menselijke monitoring

In studies naar menselijke biomonitoring in de EU is een toenemend aantal verschillende gevaarlijke chemische stoffen in menselijk bloed en lichaamsweefsel aangetroffen. Het gaat onder meer om pesticiden, biociden, farmaceutische producten, zware metalen, weekmakers en brandvertragers.

 

Strategie voor duurzame chemische stoffen

De EU heeft haar strategie voor duurzame chemische stoffen gelanceerd om lacunes in de regelgeving voor chemische stoffen aan te pakken. Krachtens de huidige REACH-verordening (registratie en beoordeling van en de autorisatie en beperkingen ten aanzien van chemische stoffen) van de EU, moet elke stof die in Europa wordt vervaardigd of ingevoerd in hoeveelheden van meer dan een ton per jaar, bij het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) worden geregistreerd.

 

Databank voor chemische stoffen

Het ECHA heeft een van ’s werelds grootste databanken over chemische stoffen, met records voor ongeveer 120 000 stoffen op de EU-markt. Toch zijn tot dusver slechts ongeveer 22 000 chemische stoffen geregistreerd. Het ECHA is verantwoordelijk voor het toezicht op de geldigheid en de volledigheid van de REACH-registratiedocumenten die door de fabrikanten worden verstrekt.

 

Suggestie milieuactivisten

Milieuactivisten suggereren echter dat grote producenten van cosmetica, voedingsmiddelen, geneesmiddelen en plastic in heel Europa de wet overtreden door miljoenen tonnen chemicaliën te gebruiken zonder belangrijke veiligheidscontroles uit te voeren.

 

Inspanningen BUND

Onderzoekers van de Duitse milieuorganisatie BUND maakten gebruik van de vrijheid van informatie om de details te verkrijgen van een onderzoek van de Duitse overheid naar chemische veiligheidsdossiers uit 2014. Hierin werd geconcludeerd dat 940 stoffen niet voldeden aan de door REACH vastgestelde veiligheidsnormen. Hoewel BUND niet kon nagaan of de veiligheidscontroles tot een gewijzigd gebruik van de gespecificeerde chemische stoffen hebben geleid, stelde zij vast dat 41 stofdossiers van 2014 tot 2019 ongewijzigd zijn gebleven. BUND concludeerde dat – hoewel de REACH-verordeningen voor chemische stoffen van de EU uit 2006 bedrijven verplichten om veiligheidscontroles uit te voeren – dit niet zo goed werkt als het zou moeten.

 

Gedrag Chemische bedrijven

“Chemische bedrijven lappen de wet al jaren aan hun laars en komen ermee weg door stoffen te verkopen die hormonale kanker, hersenaandoeningen en andere ernstige gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken,” aldus Manuel Fernandez, beleidsmedewerker chemische stoffen van de BUND.

 

Tien jaar durend onderzoek

Uit een tien jaar durend onderzoek van 2.000 chemische dossiers over 700 stoffen bleek dat 70 procent van de veiligheidsgegevens ontbraken. Toch heeft het ECHA sinds zijn oprichting in 2007 slechts drie van de 95.000 in Europa geregistreerde chemische dossiers ingetrokken wegens ontbrekende veiligheidsgegevens.

 

Informatiebombardement

Het grote aantal chemische stoffen dat in de industrie wordt gebruikt, maakt het voor mensen buiten de industrie bijzonder moeilijk om de toxiciteitsniveaus te begrijpen die in de complexe veiligheidsinformatiedossiers worden uitgelegd. Je hoeft alleen maar te kijken naar de Amerikaanse film Dark Waters uit 2019 (gebaseerd op een waargebeurd verhaal over hoe advocaat Robert Bilott uit Cincinnati die een rechtszaak aanspande tegen chemiebedrijf Du Pont wegens het vervuilen van het water in de buurt van hun fabriek in West-Virginia) om te zien hoe bedrijven vaak pogingen om veiligheidsgegevens over chemicaliën op te vragen frustreren door juristen te bestoken met een berg ingewikkelde rapporten.

 

Zaak tegen Dupont

In 2005 leidde Bilott’s werk ertoe dat het Amerikaanse Environmental Protection Agency een zaak aanspande tegen Du Pont die zij schikten voor 16,5 miljoen dollar, minder dan twee procent van de winst die zij maakten op de Perflourooctanoic acids (PFOA’s), de chemisch gestabiliseerde stoffen die bij de start van Bilott’s onderzoek nog niet gereguleerd en onderzocht waren.

 

REACH 2.0

In de EU-strategie voor duurzame chemische stoffen wordt voorgesteld de controle op chemische stoffen in de EU te intensiveren. Deze strategie – die REACH 2.0 wordt genoemd – is erop gericht het algehele niveau van bescherming van de menselijke gezondheid en ecosystemen tegen blootstelling aan hormoonontregelende stoffen, lang werkende chemische stoffen, verschillende combinaties van chemische stoffen – de huidige REACH-verordeningen beoordelen elke chemische stof alleen op zijn eigen merites – en gevaarlijke chemische stoffen in zowel ingevoerde als in de EU geproduceerde producten te verhogen.

 

Milieu- en volksgezondheidseffecten van perfluor- en polyfluroalkyl

De richtlijn gaat ook specifiek in op de milieu- en volksgezondheidseffecten van perfluor- en polyfluroalkyl. Dit is een groep synthetische chemische verbindingen – soms gebruikt om coatings te maken die bestand zijn tegen hitte, olie, vlekken, water, enzovoort -, waarvan PFOA’s er één is. Vanaf januari 2021 moeten fabrikanten, importeurs, downstreamgebruikers en distributeurs van chemische stoffen hun klanten veiligheidsinformatiebladen verstrekken als de door hen geleverde chemische stof gevaarlijk is.

 

Behoefte aan meer informatie

In februari meldde het ECHA dat het klaar was met een lijst van “alle relevante, momenteel bekende zeer zorgwekkende stoffen”, maar het erkende dat voor een groot deel van de gescreende chemische stoffen meer informatie van de registranten nodig is, willen de autoriteiten “conclusies kunnen trekken over de gevaren ervan”.

 

Welome ontwikkeling

Dr Ian Marnane, van het Chemicals and Ecosystems Monitoring Team bij het EPA (Environmental Protection Agency) is van mening dat de EU-strategie voor duurzame chemische stoffen een zeer welkome ontwikkeling is om de risico’s van chemische stoffen aan te pakken: “De EU-strategie [voor duurzame chemische stoffen] stelt voor het gebruik van ‘zeer zorgwekkende stoffen’ te beperken en te vervangen door minder gevaarlijke stoffen of technologieën bij alle activiteiten die onder de EU-richtlijn inzake industriële emissies vallen.”

 

Bezorgdheid EC

In haar draaiboekdocument om de burgers te informeren over de strategie voor duurzame chemische stoffen, schetst de EC haar eigen bezorgdheid. Zo wijst zij erop dat chemische stoffen met gevaarlijke eigenschappen voor de volksgezondheid nog steeds 74% van de totale chemische productie in Europa uitmaken.

 

Belangrijke knelpunten

In de routekaart wordt ook opgemerkt dat “onvoldoende handhaving en slechte naleving” “belangrijke knelpunten zijn waardoor de bestaande wetgeving haar potentieel niet volledig kan verwezenlijken”. En dat de productie van veiliger chemische stoffen, producten en materialen in Europa niet voldoende wordt gestimuleerd, waardoor duurzamere chemieproducenten moeite hebben om te concurreren met de oudere chemiebedrijven.

 

Invoering mechanisme

Marnane merkt op: “De EU-strategie voor duurzame chemische stoffen zal naar verwachting een mechanisme invoeren waarmee de risico’s van chemische stoffen veel eerder kunnen worden opgespoord en aangepakt door bij de ontwikkeling van nieuwe chemische stoffen een “veilige en duurzame aanpak” toe te passen. In plaats van de huidige situatie waarin de risico’s van het gebruik van chemische stoffen pas vele jaren na het begin van het gebruik worden opgespoord.”

 

Voor klimaat, ecosystemen en biodiversiteit

Dit beginsel om ervoor te zorgen dat nieuwe chemische stoffen en materialen vanaf de productie tot het einde van hun levensduur veilig en duurzaam zijn ontworpen, heeft tot doel hun gevolgen voor het klimaat, de ecosystemen en de biodiversiteit te beperken. Het is ook van essentieel belang als we willen overstappen op een kringloopeconomiemodel. Zo doet de aanwezigheid van bepaalde chemische stoffen in producten zoals momenteel de vraag naar secundaire materialen – bijvoorbeeld gerecycleerde kunststoffen – afnemen omdat het gerecycleerde product mogelijk zorgwekkende chemische stoffen bevat.

 

Keerpunt

De strategie voor duurzame chemische stoffen is stevig verankerd in de Europese Green Deal en maakt deel uit van het streven van de EU naar nulvervuiling in een gifvrije omgeving. In een genuanceerde verklaring bij de lancering van de strategie vorig jaar zei de Europese Commissie: “zij zal het gebruik van de schadelijkste chemische stoffen in consumentenproducten zoals speelgoed, kinderverzorgingsproducten, cosmetica, detergenten, materialen die met levensmiddelen in aanraking komen en textiel verbieden. Tenzij is aangetoond dat dit essentieel is voor de samenleving, zal zij de aanwezigheid van stoffen die aanleiding geven tot bezorgdheid in alle producten zoveel mogelijk beperken en vervangen.”

 

Blijdschap en treurnis

Het Europees Milieubureau (EEB) juichte de strategie voorzichtig toe. “Dit zou een keerpunt moeten zijn voorde achterhoede van chemische bedrijven om de vooruitgang te omarmen in plaats van zich ertegen te blijven verzetten. Maar we betreuren het dat de vervuilers nog steeds niet betalen omdat er nog steeds geen belasting op het gebruik van schadelijke stoffen is en er geen duidelijke maatregelen tegen onbetrouwbare gegevens zijn,” aldus Tatiana Santos, beleidsmanager chemische stoffen.

 

Het publiek maakt zich zorgen

“Uit opiniepeiling na opiniepeiling blijkt dat het publiek zich duidelijk en terecht zorgen maakt over schadelijke, door de mens vervaardigde chemische stoffen die hun huizen, kantoren en omgeving verontreinigen en velen van hen en hun familieleden langzaam en in stilte ziek maken.” De EU luistert naar die bezorgdheid. Nu moet zij dit model, deze intentieverklaring omzetten in daden. Soortgelijke beloften zijn in het verleden op niets uitgelopen, maar de Commissie Von der Leyen is bezig een resultaatgerichte reputatie op te bouwen. “We kunnen ons geen jaren meer veroorloven van ‘verlamming door analyse’ van ambtenaren,” voegde zij eraan toe.

Bron: The Irish Times
Lees ook: Voorstel ECHA: toelating zeven stoffen ter bescherming mens en milieu

Voorbehoud
Deze informatie is met de grootst mogelijke zorg samengesteld, in sommige gevallen uit verschillende informatiebronnen. (Interpretatie)fouten zijn niet uitgesloten. Er kan dus geen enkele wettelijke verplichting aan deze tekst worden ontleent. Iedereen die met dit onderwerp te maken krijgt, heeft zelf de verantwoordelijkheid om zich in de materie te verdiepen!